Những câu chuyện lý thú về xác suất – Nguyễn Bá Đô

Từ khi được khám phá ra đến nay, Toán học chưa bao giờ mất đi vai trò quan trọng bậc nhất của mình đối với sự phát triển và nền văn minh nhân loại. Trong toán học cũng có rất nhiều mảng, từ hình học, đại số, logic... và mỗi mảng lại có những thu hút khác nhau, mang lại những ý nghĩa khác nhau. Đáp ứng nhu cầu say mê học toán của các bạn độc giả, tác giả Nguyễn Bá Đô đã mang đến một tác phẩm toán học thú vị với cách viết dí dỏm, hài hước nhưng vẫn đầy đủ thông tin chính xác, đó là cuốn sách “Những câu chuyện lý thú về xác suất” nằm trong Seri “Những câu chuyện lý thú về toán học”.

 

Từ xác suất (probability) bắt nguồn từ chữ probare trong tiếng Latin và có nghĩa là "để chứng minh, để kiểm chứng". Nếu lí thuyết cơ học (cơ học cổ điển) có định nghĩa chính xác cho "công" và "lực", thì lí thuyết xác suất nhằm mục đích định nghĩa "khả năng". Khoa học nghiên cứu về xác suất là một phát triển trong thời kỳ cận đại. Hai nhà toán học Pierre de Fermat và Blaise Pascal là những người đầu tiên đặt nền móng cho học thuyết về xác suất vào năm (1654). Christiaan Huygens (1657) được biết đến như là người đầu tiên có công trong việc đưa xác suất thành một vấn đề nghiên cứu khoa học.

 

Ý tưởng chung của xác suất thường được chia thành 2 khái niệm liên quan:

 

- Xác suất may rủi (aleatory probability), đề cập đến khả năng xảy ra của các sự kiện trong tương lai mà khả năng xảy ra của các sự kiện này phụ thuộc vào một hiện tượng vật lí nào đó mang tính ngẫu nhiên. Khái niệm này còn được chia ra thành các hiện tượng vật lí, về cơ bản, có thể dự đoán được khi có đủ thông tin và các hiện tượng không thể dự đoán được. Ví dụ của loại trước là việc thả một con súc sắc hay quay một bánh xe roulette; ví dụ của loại sau là sự phân rã hạt nhân.

 

- Xác suất trong tri thức (epistemic probability), đề cập đến sự không chắc chắn của chúng ta về một mệnh đề nào đó vì thiếu thông tin cung cấp để suy luận. Ví dụ việc xác định khả năng một nghi phạm là có phạm tội, dựa trên các chứng cứ cung cấp.

 

Cuốn sách “Những câu chuyện lý thú về xác suất” của tác giả Nguyễn Bá Đô không mô tả một cách hoàn chỉnh, liền mạch từng vấn đề của xác suất mà lồng ghép những lý thuyết xác suất, những bài học và phát hiện về toán học xác suất thống kê trong những câu chuyện thú vị, được viết bằng ngôn từ trẻ trung, tươi mới, gần gũi với đối tượng độc giả nhỏ tuổi.

 

Trong quan điểm của tác giả, suốt quá trình từ dạy đến học, từ học đến hiểu, từ hiểu đến áp dụng, từ áp dụng đến sáng tạo đòi hỏi mỗi người phải tìm tòi, năng động. Sách giáo khoa chỉ cung cấp những điều cốt yếu, nên muốn hiểu đầy đủ và sâu sắc hơn từng vấn đề, cần tự mình tìm tòi và đọc thêm những cuốn sách bổ trợ khác. “Những điều lý thú về xác suất” là một cuốn sách bổ trợ như vậy.

 

Tạo ấn tượng ngay từ trang bìa với những ô vuông xúc xắc – biểu trưng cho xác suất và ngẫu nhiên cùng với nội dung bên trong sâu sắc nhưng ẩn dưới ngôn từ giản dị, gần gũi, cuốn sách toán học này không chỉ là tài liệu bổ trợ cho chương trình giáo dục phổ thông mà còn hứa hẹn sẽ là tác phẩm gối đầu giường của những người có niềm đam mê với bộ môn toán học.